بیست سال پیش غول‌های فناوری اطلاعات

بذرهایی كه به ثمر نشست
امروز گوگل، اپل و آمازون به قدری بزرگ شده‌اند كه در هر جای جهان نام یا محصول و خدمتی از آنها دیده می‌شود. بسیاری از گوشی‌ها و تبلت‌های دست مردم توسط اپل، بسیاری از خدمات ارتباطی مانند سیستم ارسال ایمیل و محل ذخیره‌سازی آنلاین توسط گوگل و بزرگ‌ترین خدمات خرده‌فروشی آنلاین در جهان توسط آمازون ارائه می‌شود، اما  در سال ۱۹۹۹ اوضاع كمی متفاوت بود و این شركت‌ها در حال كاشت بذری بودند كه در زمان خود شاید اصلا درك نشده بود.

موتور جست‌وجوی جهان
از گوگل شروع كنیم؛ سال ۱۹۹۹ یك علامت تعجب، در انتهای لوگوی گوگل قرار داشت و زیر آن هم عبارت بتا به چشم می‌خورد. گرچه در ظاهر، تغییرات چندانی بین گوگل دو دهه قبل با امروز وجود ندارد، اما در پشت صحنه اتفاقاتی افتاد كه گوگل را بسیار متفاوت كرده است.
گوگل كه از یك پروژه دانشجویی در خوابگاه دانشگاه استنفورد توسط دو دانشجوی دكترا به نام‌های سرگئی برین و لری پیج شكل گرفت بر مبنای رتبه‌بندی صفحات وب بر اساس تعداد لینك به این صفحات بنیانگذاری شد. اما این فقط شروع ماجرا بود. پس از شروع فعالیت در دانشگاه با توجه به پهنای باند زیادی كه این سایت از دانشگاه می‌گرفت، مسؤولان دانشگاه سایت را از سرورهای دانشگاه خارج كردند و بنیانگذاران آن مجبور شدند سایت را خودشان روی سرورهای دیگری اداره كنند. در همین زمان آنها به گاراژ یكی از دوستان خود منتقل شدند و به‌طور رسمی كار خود را شروع كردند.  گوگل مسیر خود را با رقابت با غول ارائه‌دهنده خدمات ایمیل ادامه داد.
یاهو كه آن روزها در حال ارائه خدمات ایمیل بود، پس از چند سال خود را بسیار عقب‌تر از گوگلی می‌دید كه حالا تعداد زیادی كاربر در اختیار داشت. پس از گذشت ده سال، گوگل به بزرگ‌ترین موتور جست‌وجوی جهان تبدیل شد و با خرید یوتیوب، فضای زیادی از مصرف پهنای باند جهان را به خود اختصاص داده است. البته گوگل در ادامه مسیر از دستگاه‌های خانگی و لپ‌تاپ‌ها به سمت تلفن‌های‌همراه و مرورگر سوق پیدا كرد و امروزه اندروید یكی از بزرگ‌ترین سیستم‌های‌عامل تلفن‌همراه در جهان است. در این مسیر گوگل بیشترین تلاش را برای عرضه رایگان خدمات خود به عموم مردم كرد و مدل كسب‌وكار خود را بر پایه داده و مصرف پهنای باند كاربران متمركز كرد.

 

خرده‌فروشی با آمازون
آمازون فقط یك سایت خرید و فروش نیست، آمازون بزرگ‌ترین خرده‌فروشی در جهان است. گرچه ما به دلیل تحریم‌ها از این سایت استفاده نمی‌كنیم، اما در كل جهان، خرید و فروش‌های زیادی از طریق این سایت انجام می‌شود. آمازون كار خود را با فروش آنلاین كتاب شروع كرد. یك كتابفروشی آنلاین كه تبدیل شده یك كتابفروشی سنتی بود.
جف بزوس، آمازون را راه‌اندازی كرد و در سال ۱۹۹۷ این سایت را به‌عنوان یك سایت خرید و فروش عمومی معرفی كرد. این‌كه مردم در آن سال‌ها بتوانند محصولات مورد علاقه خود را از طریق یك عكس و یك كلیك ساده خریداری كنند به اندازه كافی ارزشمند بود، اما آنچه آمازون را در مسیر پیشرفت قرار داد تبدیل شدن آن به یك پلتفرم خرید و فروش آنلاین بود. در سال ۱۹۹۹ آمازون توانست خدمات فروش محصولات را در اختیار كاربران قرار دهد. این امر باعث شد استقبال زیادی از این سایت شود. آمازون، خرید آنلاین محصولات و خدمات را به نام خود ثبت كرد. بعد از گذشت چند سال كالاها و خدمات آنلاین هم توسط آمازون خرید و فروش می‌شد و دیگر فقط كالاهای فیزیكی نبود كه به‌صورت آنلاین به فروش می‌رفت. آمازون قبل‌تر امكان فروش محصولات توسط كاربران را در بخش zshop فراهم كرده بود كه امروز بسیار گسترده‌تر شده و در بخش
Marketplace این امكان برای كاربران فراهم شده كه محصولات خود را به فروش برسانند. امكان دیگری كه آمازون در اختیار كاربران قرار داده است، متصل كردن تامین‌كنندگان به مصرف‌كنندگان با واسطه است. در این فضا، كاربران می‌توانند محصولات تولیدكنندگان و تامین‌كنندگان را به‌صورت نمایندگی آنلاین به فروش برسانند. در واقع هر فرد امكان دریافت نمایندگی را از هر شركت تولیدی دارد، فرض كنید شما نماینده یك شركت تولید كفش هستید و یك صفحه در آمازون دارید كه می‌توانید این كفش را در آنجا به فروش برسانید. شركت یك تخفیف مشخص به همه نمایندگان می‌دهد و هر نماینده می‌تواند در رقابت با نماینده دیگر محصولات را با پیشنهادات ویژه به فروش برساند. حتی امكان دریافت چند نمایندگی و ایجاد یك پك محصولات وجود دارد كه در این صورت احتمالا تخفیف یك محصول با سود محصولات دیگر جبران خواهد شد. این مدل كسب‌وكار در پس شكست آمازون در برابر ebay رخ داد، جایی كه آمازون پروژه حراج محصولات را كلید زد، ولی بعد از چند سال به دلیل عدم توانایی در رقابت با ebay این پروژه با شكست مواجه شد. به نظر می‌رسد ایجاد یك خرده‌فروشی آنلاین كه توجه ویژه‌ای به زنجیره تامین و در كنار آن در سال‌های اخیر توجه ویژه به زنجیره ارزش دارد، آمازون را به‌عنوان یكی از غول‌های فناوری اطلاعات به جهان معرفی كرده است.

اپل، آینده مكینتاش
داستان اپل با گوگل و آمازون سال ۱۹۹۹ كمی متفاوت است.
گوگل و آمازون در آن سال‌ها به‌صورت كسب‌وكارهای نوپای در حال رشد بودند، اما نام تجاری مكینتاش ۲۰ سال قبل‌تر از ۱۹۹۹ وجود داشت.
البته مكینتاش در آن سال‌ها از رونق افتاده بود، چرا كه ویندوز مایكروسافت یك نوآوری بود؛ سیستم‌عاملی كه روی دستگاه‌های خانگی استفاده می‌شد و در حال رقابت شدید با سیستم‌های مكینتاش بود، اما بازگشت دوباره استیو جابز بعد از ۱۲ سال دوری از شركت همه‌چیز را عوض كرد. اپل كه امروز شناخته شده است دقیقا از سال ۱۹۹۷ كه جابز به مكینتاش برگشت، شروع به فعالیت كرد. اما چه چیزی باعث پیشرفت اپل شد؟ سال ۱۹۹۹ اپل، آی‌بوك، اولین سری لپ‌تاپ‌هایی را به بازار ارائه كرد كه وای‌فای داشتند و می‌توانستند بدون نیاز به سیم به اینترنت متصل شوند. گرچه امروز این امر خیلی طبیعی به نظر می‌رسد، اما آن زمان اتفاق عجیبی بود.
مسیر رشد اپل با مك‌بوك، آی‌پاد، مرورگر سافاری، آی‌تونز و در نهایت آی‌فون ادامه پیدا كرد و امروز اپل یكی از بزرگ‌ترین شركت‌های حوزه فناوری اطلاعات در جهان است.  چیزی كه اپل را متفاوت می‌كرد ارائه محصولاتی فراتر از نیاز كاربران بود و اپل به كاربران القا می‌كرد زندگی با محصولاتش بهتر و متفاوت‌تر خواهد بود. همین موجب شد امروز برای عرضه هر محصول جدید اپل، صف‌های طولانی در جهان تشكیل شود تا مردمی كه زودتر به این محصولات می‌رسند از تجربه سریع‌تر آن خشنود باشند.