کرونا در عصر دیجیتال
امروز تعداد افرادی که به اینترنت دسترسی دارند چیزی حدود 4.66میلیارد نفر است. جالب است بدانید که تعداد کاربران اینترنت تلفن همراه 4.32 میلیارد نفر و تعداد کاربران شبکه‌های مختلف اجتماعی به 4.2 میلیارد نفر رسیده است.
طبق آمارهای جهانی، ایران در یک سال اخیر بیشترین فشار را به زیرساختهای ارتباطی خود وارد کرده است. آمارهای سازمان‌های بین‌المللی نشان می‌دهد که در هیچ کشور دیگری به‌اندازه ایران همه‌گیری کرونا باعث افزایش مصرف اینترنت نشده است.
نگاهی به ردپای کرونا در زندگی مجازی کاربران ایرانی
سال رشد اجباری
نویسنده: محسن سمسارپور
اگر دو دهه قبل، ویروسی مانند کرونا همه‌گیر شده بود، احتمالا روند وقایع به‌گونه دیگری رقم می‌خورد. اما آغاز این همه‌گیری در دوران اوج انقلاب فناوری اطلاعات، باعث شد تا نحوه رویارویی و مقابله ما با این بیماری و تبعات آن بسیار متفاوت باشد. این روزها زندگی بسیاری از ما به اینترنت وابسته است و بخش بزرگی از زمان ما در روز در فضای آنلاین سپری می‌شود. درنتیجه با نگاهی به آمارهای جستجوهای کاربران و نیز روند فعالیت آنها در فضای مجازی در سال گذشته می‌توانیم به نکات جالبی برسیم. این که چطور درگیری ما با این ویروس ناشناخته شروع شد، نبرد ما با آن چطور پیش می‌رود، چه تاثیری بر زندگی ما داشت و عادت‌های ما را چطور دست‌خوش تغییر کرد. به بهانه نخستین سالگرد شروع این همه‌گیری، تصمیم گرفتیم ردپای این همه‌گیری و تاثیر آن بر زندگی کاربران ایرانی در فضای مجازی را بیشتر بررسی کنیم.
- گزارش لحظه به لحظه
با شروع همه‌گیری، سرویس‌های آنلاین مطرح و بخصوص گوگل تمهیدات ویژه‌ای برای تسهیل اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی درباره این بیماری تدارک دیدند. کافی است عبارت coronavirus trends by country را در گوگل جستجو کنید. اگر دستگاه شما مجوز استفاده از موقعیت مکانی را داشته باشد یا آی‌پی شما مربوط به کشور ایران باشد، می‌توانید نمودار تاریخچه موارد بیماری در کشورمان را براساس گزارش‌های رسمی مشاهده کنید. متاسفانه آذرماه سال 1399سخت‌ترین روزهای کرونایی بود و بیشترین میزان درگیری و فوت بر اثر ویروس کرونا را داشتیم. این نمودار تاثیر بکارگیری پروتکل‌های بهداشتی در پیشگیری از روند پرشتاب افزایش موارد بیماری در کشور را به‌خوبی نمایش می‌دهد. حجم انبوه موارد بیماری و شیب مثبت نمودار، به‌خوبی نیاز ما به ادامه مراقبت‌ها و رعایت پروتکل‌های بهداشتی را نشان می‌دهد.
در بازه 12ماهه گذشته، جستجوی کلیدواژه کرونا در بین کاربران ایرانی روندی همواره نزولی داشته است. اما به‌مرور زمان، جستجو برای کلیدواژه‌های مرتبط با این بیماری شروع به افزایش کرد. داده‌های گوگل نشان می‌دهد که سه عبارت برتر در جستجوهای مرتبط با کرونا چه مواردی بوده‌اند. مقام‌های اول در بین جستجوهای مرتبط با کرونا به‌ترتیب بیمه بیکاری کرونا، وام یک میلیونی کرونا و غربال‌گری کرونا بوده‌اند. تاثیرات منفی کرونا بر کسب‌وکارها بر کسی پوشیده نیست. درنتیجه وجود دو عبارت بیمه بیکاری کرونا و دریافت وام یک میلیونی کرونا در بین پرجستجوترین کلیدواژه‌های مرتبط با این بیماری جای تعجبی ندارد. دو طرحی که سازمان تامین اجتماعی و دولت برای تسکین برخی از مشکلات معیشتی اجرایی کردند و همان‌طور که می‌توان دید از مطالبات اصلی مردم هم بوده‌اند. موضوع مهم بعدی از نظر کاربران، غربال‌گری کرونا بوده است. موضوعی که
در کل طول سال گذشته و با افزایش تدریجی میزان مرگ و میرهای ناشی از همه‌گیری کرونا، تبدیل به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم شده بود.
آگاهی از روشهای انجام آزمایش، هزینه‌های انجام آزمایش و مراکز آن، علائم بیماری و درمان‌های اولیه از جمله سایر کلیدواژه‌های پرکاربرد سال گذشته ما بوده‌اند. - کرونا و بلوغ زودرس زندگی مجازی
طبق آمارهای جهانی، ایران در اوج کرونا بیشترین فشار به زیرساختهای ارتباطی را وارد کرده است. به بیان دیگر، ایران بیشترین تاثیر افزایشی در مصرف اینترنت ناشی از کرونا را در یک سال اخیر تجربه کرده است. سوئد و مالزی دو کشوری هستند که بعد از ایران بیشترین افزایش مصرف اینترنت و افزایش فشار به زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطاتی خود را تجربه کرده‌اند. میزان گسترش همه‌گیری ویروس کرونا در سوئد و مالزی، بسیار کمتر از ایران بوده است. اما چرا میزان مصرف اینترنت ما تا این حد افزایش داشته است؟ پاسخ این سوال را می‌توان با درنظر گرفتن چند نکته بسیار روشن دریافت.
اولین دلیل این رشد ناگهانی، اجبار بسیاری از کسب‌وکارهای ایرانی برای انجام کارها را به صورت دورکاری بود. این امر به‌نوبه خود میزان مصرف پهنای باند اینترنت برای ارسال فایل‌ها و برقراری جلسات آنلاین را بسیار افزایش داد. تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها هم باعث تشدید این روند و جهش ناگهانی پهنای باند موردنیاز برای حفظ این حجم از تبادل اطلاعات شد. قرنطینه و خانه‌نشینی بخش بزرگی از جمعیت هم عامل اصلی بعدی
بود که باعث جهش مصرف اینترنت در کشورمان نسبت به سال پیش شد. هرچند این رشد اجباری بدون مشکل نبوده است. در طول سال اخیر مسائل بسیاری از افت کیفیت اینترنت و مسائل سیستم‌های آموزش از راه دور را شاهد بودیم، اما می‌توانیم امیدوار باشیم رشد پهنای باند در سال آینده شتاب بیشتری گرفته و این توفیق اجباری افزایش ظرفیت زیرساخت باعث بهبود خدمات در سال پیش رو شود. به‌علاوه، در سال اخیر شاهد
کوچ اجباری بسیاری از مشاغل و فعالیت‌ها به فضای مجازی بودیم، توفیقی اجباری که شاید اگر ضرورتی نداشت تا مدت‌ها بعد به آن دست پیدا نمی‌کردیم. - کرونا و تغییر فضای کسب و کار
در کنار بسیاری از کسب‌وکارها که در دوران کرونا متضرر شدند کسب‌وکارهای دیگری شکل گرفته و حتی پیشرفت کردند. امسال با تمام دشواری‌ها، سال درخشش و رشد کسب و کارهای آنلاین در ایران بود و آمارها هم این موضوع را تایید می‌کنند. طبق آمارهای اتحادیه مشاغل آنلاین، درخواست پروانه کسب و کار در شش ماهه نخست امسال نسبت به سال پیش بیش از 2 برابر رشد داشته است. در این بین، سهم تهران به‌تنهایی بیش از نیمی از این مقدار بوده که نشان‌دهنده تمرکز نامتقارن امکانات و فرصت‌های شغلی روز در پایتخت است. نکته جالب دیگر، ثبت تقریبا نیمی از این درخواست‌ها از طرف اشخاص حقیقی است. این یعنی بسیاری از هم‌وطنان ما در سال اخیر کسب و کار خود را به فضای مجازی آوردند تا بتوانند با چالش‌های ناشی از همه‌گیری و رکود اقتصادی ناشی از آن مقابله کنند. درواقع فضای مجازی یکی از عواملی بود که باعث شد تاثیر منفی کرونا بر کسب و کارها تا حدی تلطیف شده و راهی برای کسب درآمد برای آنها باقی بماند.
کوچ خریداران ایرانی از فضای حقیقی به مجازی تنها در حوزه خریدهای روزمره و تهیه غذای آماده خلاصه نمی‌شود، بلکه سال گذشته را باید سال کوچ فرهنگی ایرانیان به فضای مجازی هم بدانیم. بسته شدن سینماها، مراکز تفریحی و فرهنگی، فرصتی بی‌نظیر برای رشد پلتفرم‌های پخش چندرسانه‌ای آنلاین در کشورمان ایجاد کرد. درنتیجه شاهد رواج گسترده استفاده از این سرویس‌ها و تهیه اشتراک سایت‌های داخلی و حتی دو برابر شدن تعداد کاربران آنها در طول سال اخیر بودیم. اتفاقی مبارک که می‌تواند نگرانی‌ها درباره تاثیر کرونا بر صنعت سینما و سایر بخش‌های فرهنگی و هنری را تا حد زیادی کاهش داده و آینده‌ای روشن‌تر را نوید دهد. بخصوص که این سرویس‌ها با افزایش درآمد خود می‌توانند وارد فضای تولید محصولات فرهنگی شده و تنوع بیشتری برای مخاطبان ایجاد کنند. اتفاقی که از قرار در سال جاری افتاده و در آینده نزدیک می‌توانیم
شاهد نخستین ثمرات آن باشیم.
(3)