.: محسن سمسارپور :.

جام دیجیتالی

بررسی فناوری اطلاعات و تحلیل رفتار کاربران در جام جهانی 2018 روسیه

هر چهار سال یک‌بار، یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای جهان، به ظاهر در حوزه فوتبال، ولی در باطن در تمام ساختارهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و… رخ می‌دهد.
جام‌جهانی فوتبال، همیشه همراه شادی و غم، تراژدی‌های جذاب و گاهی دردآور، تلاش‌های بی‌وقفه و شکست و پیروزی‌هاست. از دید بیرونی شاید فوتبال بهانه‌ای است برای جمع شدن میلیون‌ها انسان دور هم و برگزاری داستانی مشترک برای جدا شدن ذهن‌های این افراد از مسائل دیگر به مدتی هرچند کوتاه. این دوره پنجمین حضور ایران در این مسابقات است و برد ایران در مقابل مراکش بعد از 20 سال و برای دومین بار در تاریخ مسابقات جام‌جهانی شادی مردم را دو چندان کرد، اما همه چیز فوتبال نیست و رد پای فناوری قدرتمندتر از همیشه در مسابقات به چشم می‌خورد، به همین دلیل سراغ بررسی فناوری‌های نوین به کار رفته در این مسابقات و تحلیل رفتار کاربران در مدت زمان برگزاری جام‌جهانی 2018 روسیه رفتیم.

همه چیز در دستان تو

امسال برای جام‌جهانی 2018 روسیه، شرکت گوگل امکانات بسیار جذابی را در موتور جست‌وجوگر خود در نظر گرفته است. در ساده‌ترین حالت کافی است اسامی دو تیمی را که با هم مسابقه دارند با کلمه vs بین آنها در گوگل جست‌وجو کنید تا اتفاق جذابی بیفتد. به‌عنوان مثال با جست‌وجوی عبارت “Iran vs Morocco” نتیجه یک بر صفر مسابقه ایران و مراکش نمایش داده خواهد شد. شکل نتایج جست‌وجوی گوگل کمی تغییر کرده و اطلاعات مختلفی در مورد این بازی ارائه شده است. اخبار مرتبط با دو تیم و بازی آنها، فیلم‌های مرتبط با بازی و… اطلاعاتی است که در نتایج قابل مشاهده است.

بخشی به‌عنوان “More about this game” در صفحه جست‌وجو نمایش داده شده که با کلیک روی آن به صفحه مخصوص بازی وارد خواهید شد. در این صفحه که مربوط به بازی است گوگل در یک تایم‌لاین همه اتفاقات بازی را برای کاربران به نمایش گذاشته است.

در بخش LINEUPS اطلاعات مربوط به چیدمان بازیکنان نمایش داده شده که اطلاعات دقیقی از تعویض‌ها و کارت‌های زرد و قرمز را به‌صورت شماتیک ارائه می‌دهد. در بخش STATS نیز اطلاعات آماری مربوط به بازی و مکان قرارگیری تیم‌ها در گروه نمایش داده می‌شود.

همچنین اگر عبارت “Group A” را جست‌وجو کنید، اطلاعات مربوط به گروه اول نمایش داده خواهد شد. نکته جالب اینجاست که همین عبارات در خارج از زمان مسابقات بازی‌های جام‌جهانی فوتبال نتایج دیگری را به همراه دارد. گوگل در صفحه اصلی جست‌وجو، امکانات تعاملی برای نمایش داده‌های دسته‌بندی شده در اختیار کاربران قرار داده است.

همان‌طور که مشاهده کردید در این دوره از بازی‌ها گوگل پا را فراتر از یک موتور جست‌وجوگر گذاشته و با داده‌هایی که دریافت می‌کند و تحلیل و نمایش دسته‌بندی شده آنها کاربران را به‌صورت کامل در جریان مسابقات جام‌جهانی قرار داده است. در سال‌های اخیر گوگل به‌عنوان یک پلتفرم و بستر به پشتیبانی داده‌ای و اطلاعاتی از رویدادها می‌پردازد و همزمان با هر رویداد سعی می‌کندنیازهای کاربران را به ساده‌ترین شکل ممکن پاسخگو باشد.

رفتار کاربران دیجیتالی جام‌جهانی

گستره استفاده از اینترنت و فضای دیجیتالی امروزه در سرتاسر جهان فراگیر شده است. براساس رویدادهای برگزار شده در دنیای واقعی، رفتار افراد در فضای مجازی و دیجیتالی هم دستخوش تغییرات می‌شود. با تحلیل جست‌وجوهای انجام شده در چند روز ابتدایی مسابقات جام‌جهانی 2018 روسیه، نتایج هیجان‌انگیزی را شاهد هستیم. داده‌های چهار روز اول جست‌وجوی کاربران در مورد بازیکنان نشان می‌دهد که روز اول مسابقات بیشترین جست‌وجو را آنتوان گریزمان فرانسوی به خود اختصاص داده و نفر دوم بازیکنی از روسیه میزبان است. با توجه به بازی‌های روز دوم و برگزاری مسابقه کشور پرتغال، کریستیانو رونالدو پرتغالی بیشترین جست‌وجو را داشته است. این روند ادامه دارد و در روز سوم لیونل مسی آرژانتینی گوی سبقت را در جست‌وجوی کاربران ربوده است، چراکه مهم‌ترین تیمی که در روز سوم مسابقات بازی داشته آرژانتین است. رفتار کاربران همچنان جذاب پیش می‌رود و در روز چهارم هم‌زمان با مسابقه تیم ملی برزیل نیمار ستاره برزیلی بیشترین جست‌وجو را به خود اختصاص می‌دهد.

تفاوت جست‌وجوی بازیکنان برتر در روزهای مختلف و هم‌زمانی آن با روزی که تیم‌های این بازیکنان بازی دارند نکته جذابی است که روند جست‌وجو و تغییر رفتار کاربران در فضای مجازی را براساس رویدادهای مختلف نمایش می‌دهد. سبک زندگی دیجیتالی و استفاده از فضای مجازی برای رسیدن به اطلاعات مورد نیاز موجب شده تا بیشتر فعالیت‌ها به سمت فضای مجازی معطوف شود و کاربران برای به‌دست آوردن داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز خود به موتورهای جست‌وجوگر سر بزنند.

داده‌های مربوط به جست‌وجوی گوگل نکات قابل توجه دیگری را هم ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال تحلیل سه روز اول بازی‌های جام‌جهانی نشان می‌دهد که کاربران ایرانی بیشتر تیم ملی ایران را جست‌وجو کرده‌اند، این در حالی است که بسیاری از کشورهای دیگر در سه روز اول، جست‌وجوهای متفاوتی داشته‌اند. مردم در کره و ژاپن روند جذابی داشتند و در روز اول بیشتر جست‌وجوها را در مورد کشورهای خود انجام داده‌اند، اما این روند در روز سوم تغییر کرده و ژاپنی‌ها در روز سوم بیشترین جست‌وجو را در مورد تیم ملی اسپانیا و کره‌ای‌ها بیشترین جست‌وجو را در مورد تیم ملی پرتغال انجام داده‌اند. عربستانی‌ها در دو روز اول تیم ملی خود را بیشتر جست‌وجو کرده‌اند و در روز سوم تیم ملی مصر بیشترین جست‌وجوهای کاربران این کشور را به خود اختصاص داده است. با بررسی دقیق رفتار کاربران در روزهای مختلف جام‌جهانی می‌توان میزان علاقه‌مندی افراد به تیم ملی کشور خود یا دیگر کشورها را مورد بررسی قرار داد. این روند حتی در مورد کشورهایی که به مسابقات جام‌جهانی صعود نکرده‌اند نیز می‌تواند جذابیت خاص خود را داشته باشد.

میزان جست‌وجوی عبارات Football با رنگ آبی و FIFA World Cup با رنگ قرمز از سال 2004 تاکنون در موتور جست‌وجوگر گوگل را می‌توانید در این نمودار مشاهده کنید. همان‌طور که ملاحظه می‌کنید عبارت Football به‌طور معمول با یک روند یکنواخت در طول سال‌های مختلف مورد جست‌وجو قرار گرفته و در سال‌هایی که مسابقات جام‌جهانی برگزار شده میزان آن با کمی افزایش قابل مشاهده است، اما این موضوع در مورد عبارت FIFA World Cup کاملا متفاوت است، این عبارت در سال‌هایی که مسابقات جام‌جهانی برگزار شده در جست‌وجوی کاربران رشد چشمگیری داشته و در سال‌های دیگر جست‌وجوی چندان زیادی صورت نگرفته است. این جست‌وجوها به‌صورت جهانی انجام شده و می‌توان نتیجه گرفت که به طور میانگین در کل جهان هر چهار سال یک‌بار جام‌جهانی یکی از عبارات پر جست‌وجوی گوگل را به خود اختصاص می‌دهد.

اما در ایران هم می‌توان همین موضوع را بررسی کرد. با بررسی عبارت «جام‌جهانی» در جست‌وجوهای انجام شده توسط کاربران ایرانی در موتور جست‌وجوگر گوگل نیز همین روند افزایش در هر چهار سال یک بار قابل مشاهده است. در سال‌های 2006، 2010 و 2014 جست‌وجوی این عبارت با افزایش روبه‌رو بوده و گوگل پیش‌بینی می‌کند امسال هم همین روند را شاهد باشیم.

جام‌جهانی در آینه تاریخ

اگر اهل مرور گذشته هستید و دنبال بررسی دوره‌های قبلی جام‌جهانی به‌طور کامل هستید باید شما را به آدرس www.fifa.com/worldcup/archive روانه کنیم. این صفحه در وبسایت رسمی فیفا به کاربران اجازه می‌دهد اطلاعات کامل جام‌های جهانی از سال 1930 میلادی اروگوئه تا سال 2018 میلادی روسیه را بررسی کنند. در صفحات داخلی شما به اطلاعات تک‌تک گروه‌ها، تیم‌ها و بازی‌های انجام شده تمام دوره‌های گذشته جام‌های جهانی دسترسی دارید. اطلاعات کلی هر رقابت بخشی است که می‌تواند جذابیت‌های زیادی برای شما داشته باشد. به عنوان مثال شما می‌توانید اطلاعات مربوط به تعداد بازی‌های انجام شده، تعداد گل‌های زده در هر دوره، میانگین گل‌های زده و اطلاعاتی در مورد بهترین گل‌زن‌های جام، بهترین تیم‌ها از لحاظ به ثمر رساندن گل و بیشترین کارت زرد و قرمز را ملاحظه کنید. در هر دوره از برگزاری مسابقات، اطلاعات مربوط به تیم‌های اول تا چهارم و برندگان کفش طلایی نیز در بخش جوایز ذکر شده است. در کنار بخش‌های مرتبط با اطلاعات دوره‌های برگزار شده مسابقات جام‌جهانی، تصاویر دوره‌های گذشته نیز از جذابیت بالایی برخوردار است که می‌تواند حس جالبی را برای کاربران به ارمغان بیاورد.

تکامل گرافیکی جام

تا امروز 20 دوره مسابقات جام‌جهانی برگزار شده است. جنبه‌های مختلف این جام موجب شده در سراسر جهان طرفداران زیادی داشته باشد. از منظر گرافیکی هر دوره دارای یک لوگوی مشخص بوده و این لوگو با توجه به محل برگزاری مسابقات، سبک زندگی مردم کشور محل برگزاری و عوامل جانبی دیگر طراحی شده است. تصویر 20 لوگوی قبلی جام‌جهانی یادآوری جذابی از تکامل و بهبود طراحی براساس گذشت زمان را به نمایش می‌گذارد. در بازه زمانی برگزاری مسابقات جام‌جهانی استفاده از لوگو در طرح‌های گرافیکی شبکه‌های تلویزیونی، بنرهای تبلیغاتی و حتی امروزه در طرح‌های گرافیکی شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ولی شاید کارکرد مهم‌تر این لوگوها افزوده شدن به حافظه مردم برای سالیان متمادی باشد؛ زمانی که بعد از گذشت 20 سال از جام‌جهانی 1998 میلادی فرانسه، لوگوی این جام‌جهانی یادآور روزهای خوب و جذاب یکی از پرغرورترین تیم‌های ملی ایران حاضر در ادوار مختلف جام‌جهانی است.

داوری بر حق

سال‌هاست که اشتباهات داوری از روی عمد یا غیرعمد تاثیرات زیادی در نتایج بازی‌ها داشته است. شاید یکی از ماندگارترین این صحنه‌ها گل‌زنی با دست اسطوره فوتبال آرژانتین، مارادونا به انگلیسی‌ها باشد که بعدها دست خدا لقب گرفت. شاید این اتفاقات در لحظه طرفداران کشوری را شاد و طرفداران کشور دیگری را ناراحت کرده باشد، اما به‌طور کلی اشتباهات داوری موجب ناراحتی طرفداران فوتبال بوده است.

امسال سیستم‌های مختلفی برای اولین بار در جام‌جهانی 2018 برای کمک به تیم داوری مورد استفاده قرار گرفته است. شاید مهم‌ترین این سیستم‌ها، Video Assistant Referee) VAR) باشد. سیستم ویدئویی کمک‌کننده به داوران امکانات زیادی دارد از جمله تشخیص خطا از زوایای مختلف با استفاده از 33 دوربین مستقر، استفاده از خطوط مجازی برای تشخیص بهتر آفساید و
Goal-Line Technology) GTL) یا تکنولوژی خط دروازه که توانایی تشخیص رد شدن یا نشدن کامل توپ از خط دروازه را دارد.

در جام‌جهانی امسال و در بازی فرانسه و استرالیا هر دو فناوری اشاره شده روی دو گل اول و دوم فرانسه به استرالیا مورد استفاده قرار گرفت و شاید بتوان گفت که با تغییر نتیجه بازی به دو بر یک به نفع فرانسه حق را به حق‌دار رساند. شاید تصور بسیاری از افراد در مورد این‌که استفاده از این فناوری‌ها می‌تواند موجب وقفه در بازی شود با استفاده عملی از آن در جام‌جهانی تغییر کرد.

علائمی که به‌صورت صوتی روی گوشی و به‌صورت تصویری روی دستبند داوران ارائه می‌شود موجب شد به ریتم معمول بازی صدمه‌ای وارد نشود.

روی گل اول بازی فرانسه، داور ابتدا صحنه داخل محوطه جریمه را پنالتی تشخیص نداد و سیستم VAR به او کمک کرد تا تصمیم درست را اتخاذ کند. روی گل دوم هم سیستم GLT روی دستبند داور نشان داده که توپ به‌صورت کامل از خط دروازه عبور کرده و گل شده است.

البته تمام این امکانات به داوران کمک می‌کند بهترین تصمیم را بگیرند، اما همچنان تصمیم نهایی با داور اول بازی است. برخلاف بازی والیبال که برای چک کردن ویدئویی اتفاقات، داوران نیازمند درخواست مربیان هستند، در فوتبال این اطلاعات به داور از طریق دستگاه‌های ارتباطی منتقل می‌شود و بنا به درخواست خود داور امکان بازبینی تصاویر از نگاه 33 دوربین برای داوران فراهم می‌شود.

در واقع در صورتی که تیم داوری بیرونی (داورانی که پشت سیستم‌های VAR مستقر هستند و از چهار نفر تشکیل شده‌اند) مغایرتی در تصمیم داور مشاهده کند آن را به داور اطلاع داده و در صورت درخواست داور تصاویر برای او نمایش داده شده و تصمیم نهایی توسط داور اول بازی اخذ می‌شود.

محسن سمسارپور

(45)