آشنایی با بسترهای نشر دیجیتال
کتابخانه بی‌انتهاورق می‌زنیم، می‌خوانیم و همراه می‌شویم با کتاب و داستان‌ها ما را به رویاها و وقایع دور از ذهن می‌برد؛ از رفتن به کشورهای دیگر و دیدن عجایب جهان گرفته تا افزایش علم در مورد فناوری‌های جدید.
امروز به لطف همین فناوری‌های جدید، امکان عرضه کتاب به‌صورت دیجیتالی فراهم شده است. خرید قانونی کتاب با رعایت حق مولفان و ناشران با قیمتی مناسب‌تر نسبت به نگارش‌های چاپی موجب استقبال خوانندگان کتاب از کتب دیجیتالی و بسترهای ارائه آن در ایران و خارج از کشور شده است.
بسترهای انتشار کتاب دیجیتال
بسترهای انتشار کتاب در جهان با رویکرد ساده‌سازی فرآیند عرضه و انتشار کتب و خریداری آنلاین آن با حفظ حقوق ناشران و مولفان طراحی و پیاده‌سازی شده‌اند.
آمازون یکی از پیشتازان در این حوزه بوده و پس از فروش فیزیکی و دیجیتال کتاب روی سایت خود وارد حوزه تولید سخت‌افزاری شد تا Amazon Kindle را برای مطالعه متون الکترونیکی عرضه کند.
خـــارج از دید سخت‌افـــزاری، اپلیکیشن Amazon Kindle مناسب با سیستم‌های عامل اندروید، آی‌اواس، ویندوز و … تولید و عرضه شده است.
این اپلیکیشن تنها یک اپلیکیشن کتابخوان به شمار نمی‌رود و هدف اصلی عرضه آن ارائه یک پلتفرم جامع خرید و فروش کتاب‌های آنلاین بوده است. با نصب و راه‌اندازی کیندل روی تلفن همراه، شما به میلیون‌ها کتاب دسترسی دارید. اطلاعات کامل کتاب‌ها در این اپلیکیشن وجود دارد و شما می‌توانید بر اساس دسته‌بندی‌های موجود یا جست‌وجو کتاب‌های خود را انتخاب و خریداری کنید. کتاب‌های خریده شده با حساب کاربری شما امکان مطالعه را دارند. همه کتاب‌ها و مجلات ناشران مختلف برای مطالعه به‌صورت الکترونیکی بهینه شده‌اند و مطالعه آنها در گوشی، تبلت یا کیندل آمازون خاطره خوشی را برای کاربران به همراه دارد.
در کنار این موارد مطالعه کتب در اپلیکیشن کیندل مزایای دیگری را برای کاربران به‌همراه دارد. کیندل به‌صورت پیش‌فرض به فرهنگ لغات، گوگل و ویکی‌پدیا مجهز است و کاربران در زمان مطالعه می‌توانند اطلاعات کاملی از هر یک از کلمات مد‌نظرشان به‌دست آورند. قابلیت همگام‌سازی به کاربران این اجازه را می‌دهد که کتاب‌های خریداری شده و مورد علاقه خود را روی دستگاه‌های مختلف با سیستم‌های‌عامل متفاوت مطالعه کنند. این امکان تمام بوکمارک‌ها، صفحات مطالعه شده، نکات نوشته شده روی صفحات مختلف کتاب توسط کاربر و… را بین تمام دستگاه‌ها به صورت یکسان ارائه می‌دهد. به‌عنوان مثال شما روی تلفن همراه خود در حال مطالعه کتابی هستید، پس از رسیدن به منزل قصد دارید ادامه آن را با استفاده از تبلتی که مجهز به سیستم iOS است مطالعه کنید، این امکان برای شما فراهم است و جای نگرانی نیست. خواندن بخشی از کتاب قبل از خرید آن هم یکی دیگر از امکاناتی است که بستر آمازون برای کاربران خود فراهم کرده است. در زمان مطالعه کتاب هر دو حالت افقی و عمودی دستگاه در نظر گرفته شده و کاربران به‌راحتی می‌توانند کتاب بخوانند. البته بسترهای دیگری چون Google Book و iBook اپل هم برای انتشار و عرضه کتاب‌های دیجیتالی وجود دارند که امکاناتی مانند آمازون کیندل را در اختیار کاربران قرار می‌دهند.
نمونه‌های ایرانی
در ایران نیز نمونه‌هایی از بسترهای فروش آنلاین کتاب وجود دارد که فیدیبو و طاقچه جزو معروف‌ترین‌ها هستند. آوابوک یا فراکتاب امروزی، خط و کتاب‌راه هم دیگر اپلیکیشن‌هایی هستند که در این حوزه فعالیت می‌کند. این اپلیکیشن‌ها امکاناتی مشابه نمونه‌های خارجی دارند، با این تفاوت که برای فونت و خط فارسی بهینه‌سازی شده‌اند و به‌راحتی می‌توان از خواندن کتاب فارسی در آنها لذت برد. مانند آمازون که دستگاه کتابخوان الکترونیکی خود را با نام کیندل معرفی کرده فیدیبو نیز فیدیبوک را معرفی و به بازار عرضه کرده که مانند نمونه خارجی خود قابلیت نمایش فرمت‌های مختلف کتاب از جمله PDF و ePub را دارد و به‌طور کامل از فارسی پشتیبانی می‌کند. همچنین باید اشاره کرد که با افزایش بسترهای انتشار کتب به‌صورت دیجیتال ناشران و مولفان و همچنین خریداران امکان انتخاب داشته و رقابت بین عرضه‌کنندگان بسترهای نشر دیجیتال می‌تواند موجب پیشرفت هرچه بیشتر در این حوزه شود. از آنجا که امکان مطالعه نظرات دیگر کاربران و کتاب‌های مشابه و همچنین نمایش امتیاز داده شده به کتاب در حال حاضر در این اپلیکیشن‌ها فراهم شده کاربران بهتر می‌توانند کتاب خود را انتخاب کنند. در ضمن با توجه به این‌که نیاز به حفظ حقوق ناشران و مولفان احساس می‌شود، امکان کپی‌برداری و انتشار تمام یا بخشی از کتاب وجود ندارد. به‌این‌ترتیب ناشران و مولفان با اطمینان می‌توانند کتب خود را روی این بسترها منتشر کنند.
حفظ حقوق ناشران و مولفان
بسترهای انتشار کتب الکترونیکی در کنار خدماتی که به کاربران برای خرید و مطالعه کتاب ارائه می‌دهند، امکانات خوبی برای ناشران هم در نظر گرفته‌اند. در نگاه سنتی هزینه تولید کتاب بسیار بالاست و به جز هزینه تالیف و نوشتن کتاب، هزینه‌های تولید کتاب مانند کاغذ و چاپ موجب می‌شود تا قیمت تمام شده کتاب بالا باشد. در حالت دیجیتالی هزینه‌های تولید بسیار کاهش یافته و ناشران می‌توانند کتب خود را با قیمت مناسب عرضه کنند. از طرف دیگر تعداد کاربران بسیار بالای این اپلیکیشن‌ها کمک شایانی به افزایش فروش کتب کرده است. برای حفظ حقوق ناشران و مولفان همه کتب به‌صورت کاملا قانونی به فروش می‌رسند و حق کپی‌رایت آن برای ناشران و مولفان محفوظ خواهد ماند. ارائه بسترهای مناسب پرداخت یکپارچه مالی نیز به ناشران و مولفان کمک کرده تا بدون دغدغه بتوانند کتاب‌های خود را به فروش برسانند.
حضور ناشران دیجیتال در نمایشگاه کتاب امسال
همین چند روز پیش نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد و اما نکته جالب در نمایشگاه امسال حضور چشمگیر ناشران دیجیتال در کنار ناشران سنتی بود. محمدرضا کاوه، قائم مقام بخش ناشران دیجیتال سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران درباره استقبال کم نظیر ناشران دیجیتال برای حضور در سی و یکمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: «ابتدا
140 ناشر دیجیتال تمایل خود را برای حضور در این دوره از نمایشگاه اعلام کردند، اما در نهایت 90 ناشر مجوز حضور را دریافت کردند.» این استقبال ناشران نشان از تغییر ذائقه خوانندگان کتاب می‌دهد و به نظر می‌رسد در سال‌های آتی استقبال بیشتری از کتب دیجیتال نسبت به کتب سنتی را شاهد باشیم. کاوه با اشاره به گستردگی حوزه نشر دیجیتال گفت: «اگر حوزه نشر را به دو دسته مکتوب و نوین یا به عبارتی دیجیتال تقسیم کنیم، بستر ارائه اطلاعات در دومین دسته به جای کاغذ، دی‌وی‌دی، فلش و دیگر حامل‌های اطلاعاتی است و حوزه‌های مختلفی چون آموزشی، کودک، دانشگاهی و زبان‌های خارجی را در برمی‌گیرد.» البته بسترهای ارائه کتب دیجیتالی روی اپلیکیشن‌های تلفن همراه را نیز می‌توان به این طیف گسترده اضافه کرد.
محسن سمسارپور
(60)
