بررسی سیستم هشدار زود هنگام كشاورزی ایرانی
كشاورزی آگاهانه و داده محور
كشاورزی كه از دیرباز با زندگی انسان‌ها پیوند خورده، در بسیاری از كشورها همچنان به روش سنتی انجام می‌شود. كشاورزی سنتی نسل به نسل و به‌صورت تجربی آموخته و منتقل شده و به‌مرور در بسیاری از كشورها برای بهتر شدن بازدهی و افزایش كیفیت محصولات از فناوری‌های نوین استفاده شده است. امروزه در دنیا به سمت كشاورزی آگاهانه با استفاده از داده و دانش در حركت هستیم. آگاهی از شرایط آب‌وهوایی، اقلیم، خاك، آفات و… می‌تواند كشاورزان را در بهبود تولید یاری رساند. در این گزارش یك سیستم كشاورزی آگاهانه با استفاده از فناوری اینترنت اشیا را كه برای كشور ایران توسط جوانان ایرانی بومی ساخته شده بررسی می‌كنیم.
داستان آمارهای عجیب
كشاورزی یكی از اساسی‌ترین و شاید مهم‌ترین مسائلی است كه كشورهای مختلف در جهان با آن در ارتباط هستند. تولیدات كشاورزی در كشورها و صادرات محصولات كشاورزی یكی از اصولی است كه توجه زیادی در سطح كلان به آن می‌شود .سال‌های دور كشاورزی تجربی بدون دانش انجام می‌شد، اما امروز آمارها نشان می‌دهد كشاورزی بدون آگاهی می‌تواند صدمات زیادی داشته باشد. طبق آمار رسمی سازمان فائو (سازمان خواروبار و كشاورزی ملل متحد) طی سال‌های 2005 تا 2015 میلادی در مجموع 132 میلیارد دلار خسارت به محصولات كشاورزی وارد شده است. از این رقم حدود 48 میلیارد دلار سهم آسیایی‌ها بوده است. آمارهای غیررسمی از ایران نیز حاكی از آن است كه سالیانه حدود 20 هزار نفر جان خود را به علت مصرف بی‌رویه سموم شیمیایی در كشاورزی از دست می‌دهند. حتی در آمریكا كه به‌عنوان یكی از پیشرفته‌ترین كشورها در صنعت كشاورزی مطرح است، حدود 37 درصد محصولات كشاورزی به دلیل آفات و نبود دانش از بین می‌رود. این مسائل موجب بالا رفتن هزینه كشاورزی سنتی و افزایش ریسك در این صنعت شده است.
نوید سهرابی همراه سه جوان دیگر ایرانی با بررسی چنین آمارهایی و به دلیل درگیر بودن با مسائل كشاورزی تصمیم گرفتند گروهی به نام AEWS را برای ایجاد سامانه هوشمند كشاورزی در كشور ایجاد كنند .سهرابی می‌گوید: با مشاهده آمارها متوجه شدیم كشاورزی سنتی بسیار آسیب‌پذیر است. ما یك‌گروه چهار نفره هستیم كه حامد محمدی، صابر قنبرزاده و یگانه قطعی من را در این طرح یاری می‌كنند. در حال حاضر در صنعت كشاورزی به سبك سنتی 60 درصد آب مصرفی به هدر می‌رود. آگاهی نداشتن كشاورزان از محیط و نیازهای محصول موجب هدر رفت درصد بالایی از محصولات می‌شود. ما دنبال اجرایی‌كردن مدل‌هایی هستیم كه در جهان تست شده و به نام كشاورزی پایدار از سوی سازمان فائو مطرح است. قرار است بتوانیم در ایران این مدل‌ها را بومی كنیم.
پیشگیری بهتر از درمان
آگاهی، كلید تصمیمات بهتر است. در حوزه كشاورزی، آگاهی كشاورزان می‌تواند موجب پیشگیری از بروز بسیاری از مشكلات شود. نوید سهرابی در مورد محصولشان می‌گوید: امروز استفاده از اینترنت اشیا كمك شایانی به جمع‌آوری و ذخیره‌سازی داده كرده است. داده‌هایی كه زمینه آگاهی را فراهم می‌کنند. ما با استفاده از حسگرها و نصب آنها در زمین‌های كشاورزی داده‌های مربوط به خاك مانند رطوبت را ثبت می‌كنیم. حسگرها همچنین می‌توانند ساعات آفتابی یا بارانی روز را ثبت كنند. داده‌های ثبت شده در سیستم ذخیره‌سازی می‌شوند. تحلیل داده‌ها و ارائه پیشنهادها به كشاورزان، كاری است كه تیم ما انجام می‌دهد. با توجه به شرایط محیطی و نیازهای محصول از مدل‌های آماده برای بهبود شرایط استفاده می‌كنیم .فرض كنید با استفاده از حسگرها و شبكه اینترنت اشیا تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد آفتی برای یك محصول خاص در حال شكل‌گیری است. در نگاه سنتی شاید سم‌پاشی تنها راه‌حل موجود باشد، اما با آگاهی از مراحل رشد این آفت می‌توان با استفاده از روش‌های بیولوژیكی لارو این آفات را از بین برد و قبل از تكمیل مراحل رشد آفات، آنها را نابود كرد. با استفاده از حسگرهای اینترنت اشیا همه داده‌ها به‌صورت خودكار جمع‌آوری می‌شوند. یكی از مشكلات، تغییر نگاه كشاورزان سنتی و تبدیل آنها به كشاورزان آگاه و داده‌محور است، اما اینترنت اشیا با خودكارسازی این فرآیند به سرعت بخشیدن این تغییر كمك می‌كند.
راهكارهای اشتراكی، كاهش هزینه‌ها
در دیجیتالی شدن هر صنعتی، یكی از مهم‌ترین چالش‌ها هزینه‌های بالای پیاده‌سازی اولیه سیستم‌هاست. به‌عنوان مثال در بحث كشاورزی ایجاد سامانه‌هایی كه بتواند وضعیت آب‌وهوایی منطقه را بر اساس داده‌های حسگرها پیش‌بینی كند، احتمالا با هزینه كم قابل پیاده‌سازی نیست. سهرابی در این باره می‌گوید: درست است كه كشاورزی آگاهانه در بلندمدت می‌تواند هزینه‌های كشاورزان را كاهش دهد و موجب افزایش سودآوری آنها شود، ولی ابتدای مسیر، هزینه سخت‌افزار و سامانه‌های هوشمند برای كشاورزان بخصوص كشاورزانی كه زمین‌های كوچك دارند، بالاست. ما سعی داریم تا بتوانیم سامانه‌های اصلی را در منطقه به‌صورت اشتراكی نصب و راه‌اندازی كنیم. داده‌های ثبت شده توسط حسگرها در بسیاری از موارد می‌تواند به‌صورت اشتراكی در یك منطقه استفاده شود. به‌عنوان مثال برای سنجش میزان بارندگی، روزها یا ساعات آفتابی، رطوبت هوا و مواردی از این دست ایجاد یك سامانه اشتراكی كافی است. به‌این‌ترتیب ما در مدل هزینه‌ای می‌توانیم یك‌عدد مشخص برای هر هكتار را برای كشاورزان كوچك و بزرگ ارائه دهیم. می‌توان گفت اگر دغدغه هزینه‌كرد كشاورزان برای تبدیل كشاورزی سنتی به نوین و دیجیتال حل شود، بخش زیادی از راه هموار شده است.
فرهنگ‌سازی لازمه تغییر
در هر تغییری نیاز است ابتدا فرهنگ‌سازی شود. تغییر نگرش افراد می‌تواند به‌عنوان نیروی محرك برای اعمال تغییرات مورد استفاده قرار گیرد. سهرابی در حوزه فرهنگ‌سازی می‌گوید: یكی از درخواست‌های ما از دولت و مردم ترویج استفاده از كشاورزی پایدار است. كشاورزانی كه از مدل‌های كشاورزی پایدار استفاده می‌كنند، می‌توانند گواهی‌نامه‌های معتبر از سازمان فائو دریافت كنند و محصولات خود را نسبت به محصولات سنتی متمایز كنند. ما برای ایجاد فرهنگ استفاده از سامانه‌های هشدار هوشمند توسط كشاورزان سعی داریم تا محصولات را در یك بازه كشت (شش ماه) برای كشاورزان به‌صورت رایگان ارائه دهیم تا هر كشاورز نتایج استفاده از این سیستم را با روش سنتی مورد سنجش قرار دهد، اما برای فرهنگ‌سازی نیازمند آگاهی‌بخشی هستیم. با فرهنگ‌سازی استفاده از سیستم كشاورزی هوشمند و آگاهانه بین كشاورزان ایرانی، می‌توان شاهد افزایش استفاده كشاورزان از این سیستم بود. زمانی كه كشاورزان از سیستم‌های هوشمند كشاورزی استفاده می‌كنند، سیستم به طور لحظه‌ای داده‌های مربوط به محیط را با استفاده از حسگرها دریافت كرده و ذخیره‌سازی می‌كند. با استفاده از روش‌های مختلف داده‌كاوی و با تحلیل داده‌های به‌دست آمده می‌توان به‌طور آگاهانه سیاست‌گذاری‌های كلان را انجام داد. به‌عنوان مثال می‌توان پیش‌بینی كرد كه كاشت گندم به صرفه‌تر است یا واردات آن، چراكه میزان دقیق آب مصرفی، هزینه‌كرد تولید گندم و موارد این چنینی در یك بازه شش ماهه كشت را می‌توان در مناطق مختلف محاسبه كرد. البته برگزاری رویدادهای مختلف در حوزه اینترنت اشیا می‌تواند به این مهم كمك كند. دومین دوره لیگ اینترنت اشیا در سال 1397 توسط www.iotic.ir برگزار شد و گروه سیستم هشدار زود هنگام كشاورزی به‌عنوان تیم اول این رویداد انتخاب شد.
(60)
